Stajnjak u Srbiji – količine i emisije gasova s efektom staklene bašte
Univerzitet u Novom Sadu, Fakultet tehničkih nauka, Departman za inženjerstvo zaštite životne sredine i zaštite na radu, Novi Sad, Srbija (1,2,3,4)
Univerzitet u Beogradu, Institut za hemiju, tehnologiju i metalurgiju, Beograd, Srbija (5)
Stajnjak je otpadni tok iz stočarstva koji mogu da čine ekskrementi, prostirka, hrana i druge materije. Usled prisustva organske materije, stajnjak predstavlja značajnu formu đubriva koja se dodaje biljnim kulturama, ali čije neadekvatno skladištenje i korišćenje prouzrokuje negativne uticaje na životnu sredinu. Ciljevi ovog rada su da se odrede količine stajnjaka i alociraju u zavisnosti od veličine i vrste gazdinstava u Srbiji, i da se kvantifikuju emisije gasova s efektom staklene bašte u Srbiji poreklom od upravljanja stajnjakom. U Srbiji se generiše oko 8,6 miliona m3 naturalnog tečnog stajnjaka i oko 20,4 miliona t svežeg čvrstog stajnjaka. Dominantne vrste stajnjaka su tečni svinjski stajnjak i goveđi čvrsti i tečni stajnjak. Od ukupne količine stajnjaka, 81% se nalazi na najmanjim gazdinstvima sa manje od 100 uslovnih grla dok se na velikim gazdinstvima sa preko 1.000 uslovnih grla, generiše oko 12% ukupne količine stajnjaka u Srbiji. Direktno iz stajnjaka se u 2020. godini emitovalo oko 23 Gg (Giga grama) CH4 i 1 GgN2O. Indirektno se iz upravljanja stajnjakom emituje oko 1,1 GgN2O. Ukupne emisije gasova s efektom staklene bašte poreklom od stajnjaka iznosile su u 2020. godini oko 1.144 GgCO2ekv. Zbog redukovanja stočnog fonda emisije su u opadanju, a u odnosu na 1990. godinu su manje za 36%.
